Hegel’s Concept of Concept and the Crisis of Contemporary Empiricism
Hegel studies are enjoying unprecedented growth within the circles of analytic philosophy over the last few decades. It would be fair to say that the interest in Hegel is now at its peak within Anglo-Saxon philosophy circles since the decline of British Idealism at the turn of 20th century. Throughout 20th century, Hegel has been considered out of touch and often irrelevant for the analytic interests. However, over the last years prominent figures like Wilfred Sellars, Robert Brandom, John McDowell refer to Hegel frequently and adopt Hegelian themes and thesis within their work.
This refreshed interest in Hegel has a solid philosophical basis and is connected with the emerging self-consciousness of analytic philosophy regarding following facts:
- Some of the fundamental epistemological premises of 20th century empiricism are untenable (e.g. distinction of theoretical vs. observation, given vs. contribution of the mind, conceptual vs. non-conceptual, particular as non-conceptual vs. universal as conceptual). It is no longer possible to deal with most of the key philosophical issues within the framework of traditional empiricist-minded analytic philosophy through a tactical re-interpretation of the concepts and principles at hand, but a self-criticism and self-transformation at a deeper level is required.
- 20th Century analytical philosophy has a strong Kantian heritage and many of these problematic epistemological premises go back to Kant and his fundamental epistemological principle “Intuitions without concepts are blind, concepts without intuitions are empty.”1
- Hegel provided a comprehensive critical account of Kant’s theory of knowledge. Hegel’s theory of concept and knowledge promises valuable insight for the resolution of some of the key problems of contemporary analytic philosophy.
Based on the historical analysis summarized above, my presentation will focus on Hegel’s concept of concept and argue that following Hegelian principles provides the basis of a new perspective to deal with problems of contemporary analytic philosophy:
- Cognitive content is conceptual all the way through. Cognition is not a synthesis of a conceptual and non-conceptual element.
- Both objectivity and subjectivity are conceptual.
- Particularity as well as Universality are conceptual.
Finally, potential use of Hegel’s dialectical method to deal with the problems of contemporary analytical philosophy will be discussed.
1Kant, Immanuel (1787) 1998 Critique of Pure Reason, trans. Paul Guyer, Allen W. Wood, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid: Cambridge University Press pp 193-194. |
Hegel’in Kavram Kavramı ve Çağdaş Görgücülüğün Krizi
Son yıllarda analitik felsefe çevrelerinde Hegel çalışmalarında daha önce görülmemiş bir artış gözlenmektedir. 20. Yüzyılın başlarındaki İngiliz İdealizminin düşüşünden bu yana Anglo-Sakson çevrelerde Hegel’e olan ilginin şu anda tepe noktasında olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. 20. Yüzyıl boyunca analitik felsefeciler Hegel’e ilgi duymamışlar ve analitik felsefenin araştırma konuları yönünden Hegel’i önemli bulmamışlardır. Bununla birlikte son yıllarda Wilfred Sellars, Robert Brandom, John McDowell gibi önde gelen analitik felsefeciler sık sık Hegel’e referans yapmaya ve Hegelci kavram ve tezlere kendi çalışmalarında yer vermeye başlamışlardır.
Hegel’e yönelik canlanmakta olan ilginin sağlam bir felsefi zemini vardır. Bu ilgi analitik felsefe geleneğinin aşağıdaki gerçeklerle ilgili geliştirmekte olduğu öz-bilincin bir sonucudur:
- 20. yüzyıl görgücü geleneğinin birtakım temel bilgikuramsal varsayımları artık savunulamamaktadır (kuramsal – gözlemsel ayrımı, verili olan – zihnin katkısı ayrımı, kavramsal olan – kavramsal olmayan ayrımı, tekilin kavramsal olmayan – evrenselin kavramsal olan olarak ele alınması gibi). Bunun sonucu olarak geleneksel görgücü analitik felsefi çerçeve içerisinde kalıp eldeki kavramların taktik düzeyde yeniden yorumlanmasına dayanan yaklaşımları aşan daha derin düzeyde bir öz-eleştiriye ve öz-dönüşüme ihtiyaç duyulduğunun farkına varılmaktadır.
- 20. Yüzyıl analitik felsefe geleneği önemli bir Kantçı mirasa sahiptir. Analitik felsefi geleneğin yukarıda değinilen sorunlu kavram ve ilkelerinin pekçoğu Kant’a ve özellikle de Kant’ın meşhur “Sezgilerden yoksun kavramlar kördür, kavramlardan yoksun sezgiler boştur” bilgikuramsal ilkesine dayanmaktadır.
- Hegel Kant’ın bilgikuramının kapsamlı bir eleştirisini yapmıştır. Hegel bilgi ve kavram kuramı analitik felsefenin bugün yüzleşmekte olduğu sorunların aşılmasına yönelik önemli bir kaynak oluşturmaktadır.
Bu tarihsel analizden hareketle, sunumumda Hegel’in kavram kavramı ele alınacak ve aşağıdaki Hegelci ilkelerin çağdaş analitik felsefenin bugün yüzleşmekte olduğu temel sorunların aşılmasına yönelik yeni bir bakış açısının temelini oluşturduğu savunulacaktır:
- Bilişsel içerik tümüyle kavramsaldır. Bilgi, Kant’ın savunduğunun aksine, kavramsal-olan ve kavramsal-olmayanın bir sentezini içermez.
- Nesnellik ve öznellik’in her ikisi de kavramsaldır.
- Tekillik ve evrensellik’in her ikisi de kavramsaldır.
Son olarak Hegel’in diyalektik yönteminin çağdaş felsefi sorunlara yönelik kullanımı ele alınacaktır.
|
